Το Άλογο στο τραπέζι:
Γιατί δεν μιλάμε για τον θάνατο ;
Υπάρχει ένα Άλογο πάνω στο Τραπέζι
Υπάρχουν στιγμές που η σιωπή βαραίνει περισσότερο από χίλιες κραυγές. Τέτοια ήταν η ατμόσφαιρα εκείνο το βράδυ στο σπίτι της Μαρίας. Ένα δείπνο που είχε οργανωθεί με προσοχή, με τα καλύτερα πιάτα, τα ασημένια μαχαιροπίρουνα που έλαμπαν κάτω από το φως των κεριών, και το κρυστάλλινο σερβίτσιο που είχε κληρονομήσει από τη γιαγιά της. Η Μαρία είχε προσκαλέσει τις πιο στενές της φίλες για ένα τελευταίο δείπνο. Το γνώριζαν όλες, αλλά καμία δεν τολμούσε να το πει.
Στο κέντρο του τραπεζιού, ανάμεσα στα εδέσματα και τα ποτήρια κρασιού, στεκόταν ένα άλογο. Ήταν μεγάλο, με μαύρη γυαλιστερή χαίτη, και τα μάτια του κοιτούσαν ήρεμα γύρω του. Όμως καμία δεν το ανέφερε. Καμία δεν τολμούσε να πει την προφανή αλήθεια που ήταν μπροστά στα μάτια τους.
«Το κρασί είναι εξαιρετικό, Μαρία», είπε η Ελένη, προσπαθώντας να διατηρήσει μια επίφαση κανονικότητας.
«Σ' ευχαριστώ. Είναι από ένα μικρό οινοποιείο στη Νεμέα. Το αγόρασα πριν από πέντε χρόνια», απάντησε η Μαρία, ενώ το άλογο έσκυψε ελαφρά και μύρισε το ποτήρι της.
Η συζήτηση κυλούσε αφύσικα. Η Κατερίνα μιλούσε για τις διακοπές της στην Κρήτη, η Άννα για τα παιδιά της, η Σοφία για το νέο της διαμέρισμα. Όλες προσποιούνταν πως το μόνο ασυνήθιστο εκείνο το βράδυ ήταν η ποιότητα του φαγητού.
Την ίδια στιγμή, το άλογο έπαιζε με τα αυτιά του, κουνούσε περιστασιακά την ουρά του, ακουμπούσε απαλά με τις οπλές του ανάμεσα στα πιάτα. Και όλες, με μια σιωπηλή συνωμοσία, απέφευγαν να το κοιτάξουν.
Αν ήταν άλλη περίσταση, θα μπορούσε κανείς να το αποκαλέσει "ο ελέφαντας στο δωμάτιο" – εκείνο το προφανές πρόβλημα που όλες βλέπουν αλλά καμία δεν τολμά να αναφέρει. Αλλά εδώ δεν ήταν ελέφαντας. Ήταν ένα άλογο, και στεκόταν ακριβώς στο κέντρο του τραπεζιού τους.
Το άλογο συμβόλιζε την αλήθεια που καμία δεν τολμούσε να αντιμετωπίσει: η Μαρία έφευγε. Ο καρκίνος είχε προχωρήσει πολύ, οι γιατροί είχαν δώσει μήνες, ίσως εβδομάδες. Αυτό το δείπνο ήταν ο τρόπος της να αποχαιρετήσει τις αγαπημένες της. Και όμως, καμία δεν μιλούσε γι' αυτό.
Η ένταση αυξανόταν με κάθε λεπτό που περνούσε. Οι διακοπές της Κατερίνας είχαν τελειώσει. Τα κατορθώματα των παιδιών της Άννας είχαν περιγραφεί μέχρι την τελευταία λεπτομέρεια. Η διακόσμηση του νέου διαμερίσματος της Σοφίας είχε αναλυθεί διεξοδικά. Η συζήτηση άρχισε να στερεύει, αφήνοντας κενά που γέμιζαν με βαριά σιωπή.
Σε μια στιγμή, το άλογο χλιμίντρισε απαλά. Όλες πάγωσαν. Τα βλέμματα καρφώθηκαν στα πιάτα, στα ποτήρια, στα κεριά – παντού εκτός από το κέντρο του τραπεζιού.
Και τότε η Μαρία γέλασε. Ένα βαθύ, ειλικρινές γέλιο που ξεχύθηκε από μέσα της.
«Το βλέπετε το άλογο, έτσι δεν είναι;» ρώτησε.
Η σιωπή που ακολούθησε ήταν εκκωφαντική.
«Υπάρχει ένα άλογο πάνω στο τραπέζι μας», συνέχισε η Μαρία. «Είναι μεγάλο, μαύρο, και πανέμορφο. Και είναι εδώ για μένα. Για να με πάρει μακριά, σύντομα».
Τα μάτια της Ελένης γέμισαν δάκρυα. Η Άννα κοίταξε επιτέλους το άλογο ευθεία στα μάτια. Η Κατερίνα άφησε ένα λυγμό να ξεφύγει. Η Σοφία έσφιξε το χέρι της Μαρίας πάνω στο τραπέζι.
«Ναι», είπε η Ελένη τελικά. «Το βλέπω το άλογο. Και είναι τρομακτικό».
«Είναι», συμφώνησε η Μαρία. «Αλλά είναι επίσης μέρος της ζωής. Της δικής μου ζωής. Και δεν θέλω να περάσουμε το τελευταίο μας βράδυ μαζί προσποιούμενες ότι δεν υπάρχει».
Και κάπως έτσι, η ατμόσφαιρα άλλαξε. Ήταν σαν κάποιος να είχε ανοίξει τα παράθυρα και να είχε μπει φρέσκος αέρας. Οι ώμοι χαλάρωσαν, οι ανάσες έγιναν βαθύτερες, ακόμα και τα χρώματα στο δωμάτιο φάνηκαν πιο ζωντανά.
Άρχισαν να μιλούν για τη Μαρία, για τη ζωή της, για αστείες στιγμές που είχαν μοιραστεί, για ταξίδια που είχαν κάνει μαζί, για μυστικά που είχαν εμπιστευτεί η μία στην άλλη. Μιλούσαν για τον φόβο τους, για το πώς θα ήταν η ζωή χωρίς εκείνη. Έκλαιγαν και γελούσαν ταυτόχρονα. Και το άλογο παρέμενε εκεί, μια αθόρυβη παρουσία που πλέον όλες αναγνώριζαν.
Η Μαρία τελικά άπλωσε το χέρι της και χάιδεψε τη μουσούδα του αλόγου. «Δεν είσαι έτοιμο να με πάρεις ακόμα, έτσι δεν είναι;» ρώτησε απαλά. Το άλογο κούνησε το κεφάλι του, σαν να συμφωνούσε.
«Έχουμε ακόμα αυτή τη βραδιά», είπε η Μαρία στις φίλες της. «Και θέλω να τη ζήσουμε πραγματικά».
Η Άννα, πάντα η πιο συγκρατημένη της παρέας, άφησε τα δάκρυά της να κυλήσουν ελεύθερα. «Δεν ξέρω πώς να το αντιμετωπίσω αυτό», παραδέχτηκε. «Έχουμε περάσει τόσα πολλά μαζί...»
«Θυμάστε το ταξίδι μας στη Σαντορίνη;» ρώτησε η Σοφία, σκουπίζοντας τα δάκρυα της. «Η Μαρία είχε επιμείνει να δούμε το ηλιοβασίλεμα από εκείνο το απίστευτο σημείο, κι εμείς γκρινιάζαμε για την ανηφόρα».
«Και είχε απόλυτο δίκιο», συμπλήρωσε η Κατερίνα. «Ήταν η ωραιότερη θέα που έχω δει ποτέ».
Η Μαρία χαμογέλασε. «Πάντα ξέρω τα καλύτερα μέρη».
Η συζήτηση συνεχίστηκε μέχρι αργά, πιο ουσιαστική από ποτέ. Μιλούσαν για αγάπη, για απώλεια, για τη δύναμη της γυναικείας φιλίας που τις κράτησε ενωμένες για τόσα χρόνια. Μοιράστηκαν φόβους και ελπίδες, μετάνιωσαν για πράγματα που δεν είχαν πει, υποσχέθηκαν να μην αφήσουν τίποτα ανείπωτο στο μέλλον.
Και το άλογο τις παρακολουθούσε ήρεμα, μια υπενθύμιση της παροδικότητας της ζωής, αλλά και της ομορφιάς της.
Αναρωτιέμαι πόσες φορές στη ζωή μας αντιμετωπίζουμε παρόμοιες καταστάσεις – όχι απαραίτητα με ένα άλογο στο τραπέζι, αλλά με αλήθειες που αποφεύγουμε να αντιμετωπίσουμε. Πόσες φορές έχουμε αφήσει τον "ελέφαντα στο δωμάτιο" να καταλάβει όλο τον χώρο, χωρίς να τολμάμε να τον κατονομάσουμε;
Οι δύσκολες αλήθειες δεν εξαφανίζονται όταν τις αγνοούμε. Παραμένουν εκεί, μεγαλώνουν, παίρνουν περισσότερο χώρο, γίνονται βαρύτερες. Και η άρνηση δημιουργεί τείχη μεταξύ μας και των ανθρώπων που αγαπάμε, ακριβώς τη στιγμή που χρειαζόμαστε περισσότερο η μία την άλλη.
Το παράδοξο είναι ότι όταν τελικά αναγνωρίζουμε τον ελέφαντα (ή το άλογο) στο δωμάτιο, όταν του δίνουμε όνομα και τον κοιτάζουμε κατάματα, συχνά ανακαλύπτουμε ότι δεν είναι τόσο τρομακτικός όσο φοβόμασταν. Η αναγνώριση φέρνει μια παράξενη ανακούφιση. Όχι γιατί η αλήθεια αλλάζει, αλλά γιατί η προσποίηση τελειώνει.
Ο Kalish, με τη μεταφορά του για το άλογο πάνω στο τραπέζι, μας θυμίζει ότι η αποδοχή μιας δύσκολης αλήθειας μπορεί να είναι απελευθερωτική. Η αναγνώριση του αναπόφευκτου δεν το κάνει λιγότερο οδυνηρό, αλλά μας επιτρέπει να ζήσουμε πιο αυθεντικά μέσα σε αυτή την πραγματικότητα.
Το δείπνο της Μαρίας με τις φίλες της θα μπορούσε να είναι μια βραδιά γεμάτη άβολη σιωπή και επιφανειακές συζητήσεις. Αντ' αυτού, έγινε μια γιορτή ζωής, μια ειλικρινής αντιμετώπιση του τέλους, και μια βαθιά σύνδεση μεταξύ γυναικών που μοιράζονταν δεκαετίες φιλίας.
Ίσως αυτό είναι το πιο σημαντικό μάθημα από το άλογο πάνω στο τραπέζι: Η αλήθεια, όσο σκληρή κι αν είναι, μπορεί να μας φέρει πιο κοντά. Μπορεί να μας βοηθήσει να δούμε τι έχει πραγματικά σημασία. Μπορεί να μας επιτρέψει να αγαπήσουμε βαθύτερα, να συνδεθούμε ουσιαστικότερα, να ζήσουμε πληρέστερα.
Και στο τέλος, αυτό είναι που έχει σημασία. Όχι για πόσο καιρό ζούμε, αλλά πόσο πραγματικά ζούμε. Όχι πόσο καλά κρύβουμε τις δύσκολες αλήθειες, αλλά πόσο γενναία τις αντιμετωπίζουμε. Όχι πόσο προστατεύουμε τον εαυτό μας από τον πόνο, αλλά πόσο επιτρέπουμε στον εαυτό μας να αισθανθεί – τον πόνο, την αγάπη, και όλα όσα κάνουν τη ζωή μας πραγματική.
Στο δικό μας τραπέζι της ζωής, ποιο είναι το άλογο που αποφεύγουμε να δούμε; Και τι θα συνέβαινε αν τολμούσαμε να το αναγνωρίσουμε;
Το Άλογο στο τραπέζι: Ο θάνατος που όλοι βλέπουν, αλλά κανείς δεν μιλάει για αυτόν
Υπάρχει ένα άλογο στο τραπέζι. Ένα μεγάλο, αμίλητο, ασάλευτο άλογο που γεμίζει το δωμάτιο. Το βλέπουν όλοι, αλλά κανείς δεν το αναφέρει. Έτσι είναι και ο θάνατος. Ένα αδιαμφισβήτητο γεγονός που, όμως, τυλίγεται με σιωπή και αποφυγή.
Ο R. A. Kalish (1981) περιέγραψε τη μεταφορά του «αλόγου στο τραπέζι» για να μιλήσει για την κοινωνική αμηχανία απέναντι στον θάνατο. Δεν είναι ότι δεν ξέρουμε πως υπάρχει – είναι ότι δεν θέλουμε να το δούμε.
Η Σιωπή που μας πνίγει
Οι συγγενείς συζητούν σιγανά, σχεδόν ψιθυρίζουν. "Να μην της το πούμε", λένε. "Δεν πρέπει να ξέρει."
Μα εκείνη ξέρει. Ξέρει από το βλέμμα του γιατρού που αποφεύγει τα μάτια της. Ξέρει από τη σιωπή που βαραίνει στον αέρα, πιο δυνατή κι από τις λέξεις που δεν ειπώθηκαν ποτέ. Και μέσα της, ένα μόνο πράγμα φωνάζει: «Γιατί δεν μιλάμε γι’ αυτό;»
Η Οπτική αυτού που φεύγει
Είναι δύσκολο να πεθαίνεις και να νιώθεις πως όλοι γύρω σου προσποιούνται πως δεν συμβαίνει. Κοιτάζει το κινητό της. Μηνύματα συμπαράστασης, λουλούδια, emojis με καρδούλες, «Μείνε δυνατή». Αλλά κανείς δεν κάθεται πραγματικά δίπλα της να ρωτήσει ανοιχτά "Πώς νιώθεις με αυτό που έρχεται;"
Δεν θέλει να την βλέπουν σαν κάτι εύθραυστο που θα σπάσει αν ειπωθεί η αλήθεια. Θέλει να μιλήσει, να γελάσει, να θυμηθεί, να μοιραστεί φόβους, να αποχαιρετήσει. Να είναι άνθρωπος, όχι ασθενής.
Γιατί φοβόμαστε να μιλήσουμε για τον θάνατο;
Επειδή πιστεύουμε ότι αν δεν τον αναφέρουμε, δεν θα συμβεί. Επειδή μας τρομάζει, μας φέρνει αντιμέτωπους με τη δική μας θνητότητα. Επειδή δεν ξέρουμε πώς να εκφράσουμε τον πόνο και προτιμούμε να τον καταπιούμε.
Αλλά η σιωπή δεν ανακουφίζει. Αντίθετα, μεγαλώνει τον φόβο, βαθαίνει τη μοναξιά. Όσοι φεύγουν αξίζουν κάτι καλύτερο από έναν θάνατο καλυμμένο με ψιθύρους και σιωπή. Αξίζουν να τους κρατήσουμε το χέρι, να τους αφήσουμε να μιλήσουν, να τους πούμε όσα φοβόμασταν να πούμε.
Το Δικαίωμα στην Αλήθεια
Το άλογο στο τραπέζι δεν εξαφανίζεται επειδή το αγνοούμε. Ο θάνατος είναι εδώ, και η αποδοχή του μπορεί να γίνει γέφυρα σύνδεσης, όχι χάσμα απομάκρυνσης.
Ας τολμήσουμε να μιλήσουμε. Να κοιτάξουμε τον άνθρωπό μας στα μάτια, να τον ρωτήσουμε τι θέλει, τι σκέφτεται, πώς θέλει να περάσει τις τελευταίες του μέρες. Ας μην αφήσουμε τις πιο σημαντικές στιγμές της ζωής να χαθούν πίσω από μια αμήχανη σιωπή.
Στο τέλος, δεν είναι ο θάνατος που μας τρομάζει περισσότερο, αλλά οι λέξεις που δεν ειπώθηκαν. Οι αγκαλιές που δεν δόθηκαν. Τα "σ’ αγαπώ" που έμειναν εγκλωβισμένα στον φόβο μας.
Ας δούμε το άλογο. Και ας τολμήσουμε να μιλήσουμε γι' αυτό.
Επιτρέψτε στον εαυτό σας να νιώσει τα πάντα:
✔ Τον φόβο για το αναπόφευκτο
✔ Τη θλίψη για το τέλος που πλησιάζει
✔ Τη νοσταλγία για τις στιγμές που μοιραστήκατε
✔ Τη δυσκολία να αποχαιρετήσετε
✔ Την ανακούφιση που η αλήθεια ειπώθηκε επιτέλους
📌 Αν αυτό το άρθρο σου άγγιξε την καρδιά, μοιράσου το με κάποιον που μπορεί να το χρειάζεται.
Υ.Γ. 1. Εδώ γράφει μια παθούσα, μια που προσπάθησε αλλά δεν τα κατάφερε στο σημείο που θα ήθελε!
Υ.Γ. 2. Αν διαβάζετε αυτό το κείμενο και νιώθετε ότι χρειάζεστε υποστήριξη, μη διστάσετε να επικοινωνήσετε μαζί μου. Κανείς δεν πρέπει να περπατά μόνος αυτό το μονοπάτι.
Βιβλιογραφία
Kalish, R. A. (1998). Death, Dying, and Bereavement. In Handbook of Aging and the Social Sciences, Fourth Edition (pp. 147-162). Academic Press.
Kalish, R. A. (1985). Death, Grief, and Caring Relationships (2nd ed.). Brooks/Cole Publishing Company.
Kubler-Ross, E. (1969). On Death and Dying. Macmillan.
Becker, E. (1973). The Denial of Death. Free Press.
Worden, J. W. (2018). Grief Counseling and Grief Therapy: A Handbook for the Mental Health Practitioner (5th ed.). Springer Publishing Company.
Yalom, I. D. (2008). Staring at the Sun: Overcoming the Terror of Death. Jossey-Bass.
Boss, P. (2006). Loss, Trauma, and Resilience: Therapeutic Work With Ambiguous Loss. W. W. Norton & Company.
Kübler-Ross, E., & Kessler, D. (2005). On Grief and Grieving: Finding the Meaning of Grief Through the Five Stages of Loss. Scribner.
Byock, I. (1997). Dying Well: Peace and Possibilities at the End of Life. Riverhead Books.
Neimeyer, R. A. (2012). Techniques of Grief Therapy: Creative Practices for Counseling the Bereaved. Routledge.
Αν αυτό το άρθρο σου μίλησε, εδώ είναι μερικά εργαλεία που θα σε βοηθήσουν στο ταξίδι σου:
Κατέβασε το Δωρεάν Workbook:"7 Ημέρες, 7 Βήματα: Ημερολόγιο Θεραπευτικής Γραφής "
Πάτα εδώ για να λάβεις το αρχείο που θα σε βοηθήσει να βρεις ξανά την ισορροπία σου.
Ανακάλυψε τι χρειάζεται η ψυχή σου μέσα στο πένθος
Κάνε το quiz και ανακάλυψε πώς μπορείς να φροντίσεις τον εαυτό σου σήμερα.
Μείνε συνδεδεμένη
Μοιράσου την ιστορία σου
Επικοινώνησε μαζί μου και πες μου τι σε δυσκολεύει. Είμαι εδώ για να σε στηρίξω.
